Śmierć osoby bliskiej jest nie tylko dramatem życiowym, ale również może niekiedy okazać się wielkim problemem finansowym. Bywa czasami tak, że osoba zmarła pozostawia po sobie jedynie dług, albo długi te przewyższają wartość majątku spadkowego. Co należy wówczas zrobić, aby nie odziedziczyć długu? O tym poniżej.

Odbierz bezpłatną analizę dokumentów dotyczących zadłużenia. Sprawdź jak możemy Ci pomóc.

Zazwyczaj jest tak, że osoba zmarła pozostawia swojej najbliższej rodzinie spadek, w którym nie ma długów w ogóle, albo wartość tych długów jest na tyle nieznaczna, że wartość aktywów spadku (np. nieruchomości, ruchomości, wierzytelności od dłużników) jest tak duża, że zdecydowanie przewyższa wartość pozostawionych długów. Wówczas znakomita większość spadkobrań polega na prostym przyjęciu spadku, a zatem z pełną odpowiedzialnością spadkobiercy swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym za odziedziczone długi.

Problem pojawia się wtedy, kiedy majątku spadkowego nie ma w ogóle, albo jest mniejszy niż pozostawione przez spadkodawcę długi. Co w takiej sytuacji zrobić?

Spadek mniejszy od długu. Dziedziczenie długów

Najkorzystniejszym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest odrzucenie spadku, albo przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. To drugie polega na tym, że spadkobierca wprawdzie przyjmuje spadek, ale jego odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona jest jedynie do wartości majątku pozostawionego przez spadkodawcę. 

Darmowa konsultacja oddłużeniowa w sprawach kredytów i pożyczek.

Dostałeś z sądu nakaz zapłaty albo wyrok w sprawie z bankiem, firmą pożyczkową lub windykacyjną

Zgłoś się po darmową analizę sprawy! Nasz prawnik ustali jak możemy Ci pomóc.

W praktyce oznacza to konieczność uregulowania zobowiązań po zmarłym tylko do kwoty, jaką otrzymałeś w spadku. Jeżeli długi będą wyższe od wysokości posiadanego przez zmarłą osobę majątku i tak nie zapłacisz za nie z własnej kieszeni.

Taki sposób dziedziczenia jest dobry nie tylko wtedy, kiedy wiemy, że długi są większe od aktywów, ale również wtedy, kiedy spadkobierca nie jest pewien, jaka jest ogólna wartość całego zadłużenia spadkowego. W tym miejscu warto wspomnieć, że odrzucenie spadku przez rodziców powoduje przejście spadku na dziecko (tj. wnuka) i aby je uchronić, należy również w jego imieniu ten spadek odrzucić.

Nabycie spadku wprost lub odrzucenie spadku następuje poprzez złożenie oświadczenia przed sądem albo przed notariuszem. 

Jak sprawdzić, czy zmarły miał długi?

Zastanawiasz się, czy tata, babcia lub inny krewny, po którym dziedziczysz, miał długi? Możesz spróbować to sprawdzić na kilka sposobów. Swoje poszukiwania rozpocznij od rozmowy z bliskimi na temat zobowiązań zmarłego. Pamiętaj również, że zmarła osoba mogła brać kredyty czy nie płacić rachunków bez wiedzy innych osób. Dlatego jeśli podejrzewasz zmarłego krewnego o długi (lub po prostu jesteś przezorny), nie poprzestawaj jedynie na rozmowach. Mogą one stanowić jedynie punkt wyjścia w Twoich poszukiwaniach.

Następnie przejrzyj dostępne dokumenty, jakie pozostawił Twój bliski. Upewnij się, że nie ma tam np. wezwań do zapłaty czy nieopłaconych rachunków. Oczywiście, nie każdy przechowuje takie materiały w domu. Najbardziej jednoznaczną odpowiedź na pytanie, czy Twój bliski miał długi, uzyskasz, kierując pismo do baz dłużników takich jak KRD, BIK czy BIG.

Miej jednak świadomość, że Twój wniosek może zostać odrzucony. Odmowa może być uargumentowana np. tym, że wgląd do historii kredytowej ma jedynie osoba, która przyjęła dług. Czasem dokładne określenie wysokości zadłużenia nie jest więc możliwe przed przyjęciem spadku.

Na szczęście dzięki przepisom, które weszły w życie 18 października 2015 roku, dziedziczenie długów nie jest już tak problematyczne.

Spadki przed 18 października 2015 roku

Od blisko sześciu lat obowiązują nowe przepisy, ale do tego momentu dziedziczenie długów było dużym problemem. W przypadku spadków otwartych przed 18 października 2015 roku, spadkobierca w razie niewiedzy lub roztargnienia zazwyczaj dziedziczył spadek wprost. Problemu nie było, kiedy w skład spadku wchodziły aktywa, a długów nie było, albo były bardzo małe. Niestety spadkodawcy mogli pozostawić swoim spadkobiercom niemiłą niespodziankę, w szczególności wówczas, kiedy kilka miesięcy albo lat później do drzwi spadkobierców zapukał windykator i prosił o zapłatę długów spadkodawcy. Co można było wówczas zrobić?

Dziedziczenie długów – przykłady

Przykład 1: Spadkodawcą jest starszy żonaty mężczyzna, ojciec dwójki dzieci (syn zmarł kilka lat temu), oraz dziadek trójki wnucząt. W tym przykładnie uprawnieni do dziedziczenia są: małżonka, dorosła córka oraz nastoletni wnuk. Jeżeli dorosła córka odrzuci spadek, to w jej miejsce do dziedziczenia wstąpią małoletnie wnuki spadkodawcy.

dziedziczenie długów przykład

Przykład 2: Spadkodawcą jest zamężna kobieta w średnim wieku. Matka spadkodawczyni nadal żyje, ale ojciec zmarł kilka lat temu. Dlatego też uprawnionym do dziedziczenia będzie mąż spadkodawczyni, jej matka oraz brat, który wstąpił w miejsce nieżyjącego ojca.

dziedziczenie długów przykład

Przykład 3: Spadkodawcą jest zamężna kobieta w średnim wieku. Rodzice spadkodawczyni nadal żyją. Uprawnionymi do dziedziczenia będą mąż kobiety oraz jej rodzice. W przypadku gdy rodzice kobiety odrzucą spadek, to w ich miejsce wstąpi ich syn, a jednocześnie brat spadkodawczyni.

dziedziczenie długów przykład

Długi spadkowe. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Oświadczenie powyższe składa się przed sądem albo notariuszem. Jeżeli w ustawowym terminie 6 miesięcy oświadczenie o odrzuceniu spadku nie zostało złożone, spadkobierca dziedziczył spadek wprost, czyli z wszystkimi długami, odpowiadając całym swoim majątkiem w przypadku ewentualnego ich istnienia. Termin na założenie oświadczenia, jako termin prawnomaterialny, nie podlega przywróceniu. Aktualnie (od 18.10.2015r.), niezłożenie oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku w terminie oznacza przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a nie wprost. Dla oceny stanu prawnego decydujący jest dzień śmierci spadkodawcy.

Dziedziczenie długów 2024. Jak odrzucić spadek po terminie?

Sytuacja nie jest jednak bez wyjścia, bowiem możliwym jest skorzystanie z instytucji uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie. Jednakże, aby skorzystać z jej dobrodziejstwa, niezbędnym jest wykazanie, iż niezmieszczenie się w ustawowym terminie 6-miesięcznym podyktowane było istotnym i uzasadnionym błędem co do składu masy spadkowej lub groźbą. Jak wskazuje orzecznictwo, uchylenie się od skutków przyjęcia spadku wprost pod wpływem błędu uzasadnione może być w zasadzie tylko wtedy, jeżeli spadkobierca w sposób dostateczny i przekonywujący udowodni, że dołożył należytej staranności poprzez podejmowanie odpowiednich, uzasadnionych w danych okolicznościach działań, zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu masy spadkowej.

W szczególności okolicznościami wpływającymi na trudności w ustaleniu masy spadkowej, mogą być np.:

  1. długotrwałe nieutrzymywanie kontaktów przed śmiercią ze spadkodawcą,
  2. trudności w nawiązywaniu kontaktów ze spadkodawcą,
  3. ukrywanie swoich długów przez spadkodawcę przed osobami trzecimi.

Ogólnie rzecz ujmując, chodzi o to, aby przekonać Sąd, że spadkobierca podejmował próby rzetelnego ustalenia stanu majątku spadkowego. Jeżeli natomiast z jakichś przyczyn nie podejmował żadnych czynności – co jest obciążające – to, czym pewność co do braku długów była uzasadniona.

W celu podjęcia czynności zmierzających do realizacji powyższego przedsięwzięcia niezbędne jest złożenie do sądu wniosku o uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie i przyjęciu przez sąd oświadczenia o jego odrzuceniu w całości.

Dziedziczenie długów. Na co zwrócić uwagę?

Pamiętajmy, że ustawodawca w szczególny sposób traktuje instytucję małżeństwa i długi współmałżonka. Co do zasady nie odpowiada się za długi, które mąż czy żona zaciągnęli bez naszej wiedzy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zobowiązania były zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Wiąże się to z solidarną odpowiedzialnością za czyny współmałżonka. Na szczęście, prawo przewiduje możliwość uchylenia odpowiedzialności współmałżonka na żądanie jednego z nich.

O tym, jak nie ponosić odpowiedzialności za zadłużenie męża bądź żony pisaliśmy w artykule Odpowiedzialność za długi małżonka. Jak uwolnić się od długów męża / żony?.

Czy długi spadkowe ulegają przedawnieniu?

Pamiętaj, że roszczenia majątkowe (oprócz kilku wyjątków przewidzianych w ustawie) ulegają przedawnieniu. Podobnie jest z długami spadkowymi, w przypadku których przedawnienie wynosi 6 lub 10 lat. Jeżeli w tym czasie wierzyciel nie podejmie żadnych czynności związanych z odzyskaniem pieniędzy, nie musisz spłacać zadłużenia po Twoim bliskim zmarłym.

Pamiętaj jednak, że przedawnienie nie oznacza automatycznego anulowania długu. Dlatego jeżeli wierzyciel wystąpi o spłatę, a Ty oddasz pieniądze, podczas gdy nastąpiło już przedawnienie, nie możesz ubiegać się o zwrot spłaconych pieniędzy. Jak widać, nie trzeba brać kredytu, żeby zostać dłużnikiem. Wcale nie musimy również odziedziczyć długu w spadku. W zadłużenie możemy wpaść, poręczając za cudzy dług lub powierzając swoje dane osobowe niezaufanym osobom i/ lub instytucjom. Poruszaliśmy ten temat w naszym artykule Jak można zostać dłużnikiem nie biorąc kredytu? To możliwe!

Gdzie szukać pomocy prawnej?

Masz sprawę w sądzie albo u komornika? Skorzystaj z naszej bezpłatnej analizy swojej sytuacji. Nasz prawnik ustali jakie masz możliwości oddłużenia i jak możemy Ci pomóc.

Darmowa konsultacja oddłużeniowa

Skontaktuj się z nami:

Niczym nie ryzykujesz. Zgłoszenie i konsultacje do niczego nie zobowiązują. W każdej chwili możesz się wycofać.

Tomasz Gabrylewicz

Tomasz Gabrylewicz

Doświadczony prawnik, autor licznych publikacji prawniczych, w tym naukowych. Wieloletni działacz w sektorze NGO. Ekspert prawa bankowego, praktyk w sprawach cywilnych przeciwko instytucjom finansowym.

4.6/5 - (61 votes)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

5 komentarzy

  1. Witam, mój tata nie żyje. Tata ma brata i zmarł jego syn. Czy będę musiała zrzec się spadku (długu)? Do którego pokolenia trzeba zrzec się spadku?

  2. Witam mam problem w czasie gdy byłem jeszcze niepełnoletni zmarła moja bacia i mój tata nie zrzekł się długu w moim imieniu dopiero teraz po prawie 10 latach komornik zajął moje konto bankowe i mam do spłacenia 19500 złotych. Czy jest jakaś szansa by pozbyć się tego długu? Pozdrawiam uprzejmie

    1. Dzień dobry Panie Damianie. Zajmujemy się pomocą w oddłużaniu. Jeszcze dzisiaj napiszemy do Pana maila z prośbą o dodatkowe informacje. Prosimy o stałe monitorowanie swojej skrzynki mailowej. Również w folderze SPAM.Jednocześnie wskazujemy, że mamy specjalną usługę dedykowaną do tego rodzaju spraw. Więcej informacji na jej temat znajdzie Pan tutaj: https://klient.eurolege.pl

  3. Witam, mam problem, moja matka wyszła za mąż w zeszłym roku i dwa miesiące później on zmarł. Teraz ja dostałem pismo z sądu że ona się zrzekła spadku po nim. Jakie powinienem poczynić kroki prawne ? Dodam że on ma dzieci z pierwszego małżeństwa a ja go nawet na oczy nie widziałem.