Kto może ogłosić upadłość konsumencką? Przewodnik

Upadłość konsumencka to szansa na oddłużenie dla osób fizycznych, które stały się niewypłacalne. Nie każdy jednak może z tej możliwości skorzystać. Kluczowe jest spełnienie określonych warunków prawnych dotyczących statusu dłużnika i przyczyn powstania zadłużenia. Ten poradnik wyjaśni, kto jest uprawniony do ogłoszenia upadłości konsumenckiej w 2025 roku, jakie warunki należy spełnić i na co zwrócić szczególną uwagę. Zrozumienie tych zasad pomoże Ci ocenić, czy upadłość konsumencka jest rozwiązaniem dla Twojej sytuacji finansowej.

Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o upadłość konsumencką?

Zgodnie z ustawą z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 1520 z późn. zm.), upadłość konsumencką może ogłosić osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Jest to podstawowy warunek. Oznacza to, że z tej procedury mogą skorzystać osoby, które są konsumentami w rozumieniu Kodeksu cywilnego, czyli dokonują czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.

Warto jednak zaznaczyć, że możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej dotyczy również osób fizycznych, które prowadziły działalność gospodarczą, ale w dniu złożenia wniosku nie prowadzą jej. Istotne jest, aby niewypłacalność nie powstała na skutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa w prowadzeniu tej działalności.

Ponadto, z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać również byli wspólnicy spółek osobowych (np. spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej), jeżeli ich niewypłacalność powstała w związku z prowadzoną wcześniej działalnością tej spółki.

Podsumowując, głównym kryterium jest status dłużnika jako osoby fizycznej nieprowadzącej (aktualnie) działalności gospodarczej.

Kluczowy warunek: utrata zdolności do wykonywania zobowiązań pieniężnych

Sam fakt posiadania długów nie wystarczy do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Kolejnym, kluczowym warunkiem jest niewypłacalność dłużnika. Jak stanowi art. 11 Prawa upadłościowego, dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.  

Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu tych zobowiązań przekracza trzy miesiące. Oznacza to, że jeżeli nie regulujesz swoich długów przez okres dłuższy niż trzy miesiące, spełniasz ten warunek niewypłacalności.  

Sąd, rozpatrując wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, bada, czy dłużnik rzeczywiście jest niewypłacalny. Analizuje jego sytuację finansową, wysokość zadłużenia, dochody oraz możliwości spłaty wierzycieli.

Warto pamiętać, że nawet jeśli Twoje opóźnienia w płatnościach nie przekraczają jeszcze trzech miesięcy, ale obiektywnie rzecz biorąc, utraciłeś zdolność do regulowania swoich przyszłych zobowiązań (np. z powodu utraty pracy i braku perspektyw na jej znalezienie), również możesz zostać uznany za niewypłacalnego.

Wyjątki i ograniczenia: kiedy upadłość konsumencka nie jest możliwa?

Choć upadłość konsumencka jest szansą dla wielu zadłużonych, istnieją pewne sytuacje, w których ogłoszenie jej nie jest możliwe lub może skutkować odmową oddłużenia.

Najważniejszym ograniczeniem jest sytuacja, w której dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Sąd bada przyczyny powstania zadłużenia. Jeżeli okaże się, że dłużnik lekkomyślnie zaciągał zobowiązania, nie mając realnych możliwości ich spłaty, lub dopuścił się działań mających na celu pokrzywdzenie wierzycieli, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości lub odmówić umorzenia zobowiązań po jej przeprowadzeniu.  

Ponadto, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie może zostać złożony przez osobę, która w ciągu ostatnich dziesięciu lat prowadziła już postępowanie upadłościowe, w którym doszło do umorzenia całości lub części jej zobowiązań. Istnieje pewien okres karencji przed ponownym skorzystaniem z tej instytucji.

Warto również wspomnieć, że postępowanie upadłościowe nie obejmuje niektórych rodzajów zobowiązań, takich jak alimenty, odszkodowania za spowodowanie śmierci lub uszkodzenia ciała, czy kary grzywny orzeczone w postępowaniu karnym. Te długi zazwyczaj nie podlegają umorzeniu w ramach upadłości konsumenckiej.

Podsumowując, aby móc ogłosić upadłość konsumencką, musisz być osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej (aktualnie), być niewypłacalnym, a Twoja niewypłacalność nie może być wynikiem umyślnych działań lub rażącego niedbalstwa. Zrozumienie tych warunków jest pierwszym krokiem do oceny, czy upadłość konsumencka jest dla Ciebie odpowiednim rozwiązaniem. W przypadku wątpliwości, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach upadłościowych.