Kradzież dowodu osobistego. Co robić? Jakie zagrożenia?

Dowód osobisty to jeden z najważniejszych dokumentów, a jego zgubienie może wywołać poważne konsekwencje. Choć obecnie coraz więcej osób posługuje się jego elektroniczną wersją dostępną w aplikacji mObywatel, to jednak w niektórych przypadkach przydaje się on w tej tradycyjnej wersji. Najczęściej właśnie wtedy zauważamy jego brak i wpadamy w panikę próbując przypomnieć sobie, kiedy widzieliśmy go po raz ostatni i zastanawiamy się jak powinniśmy zareagować. Nie jest to jednak najczarniejszy scenariusz. Bywa i tak, że ofiara orientuje się o tym, że padła ofiarą kradzieży dopiero wtedy, kiedy do drzwi puka listonosz z nakazem zapłaty. Jak to możliwe i jak należy bronić się przed takimi sytuacjami?

Jakie zagrożenia niesie ze sobą kradzież dowodu osobistego?

Dane są obecnie równie cenne, co środki finansowe, dlatego w niektórych przypadkach złodzieje z portfeli ofiar kradną właśnie dowody osobiste, a nie gotówkę. Dzięki temu zyskują dostęp do numeru PESEL i innych danych wrażliwych, które otwierają im drogę do dużo większych możliwości. Dzięki temu bez problemu mogą założyć konto w banku, zaciągnąć pożyczkę w instytucji pozabankowej czy wyrobić inne dokumenty. Bez problemu mogą także wziąć sprzęt na raty czy wynająć mieszkanie. Dowód osobisty w rękach doświadczonego złodzieja to prawdziwe zagrożenie, które niesie za sobą poważne konsekwencje dla ofiary. Dlatego trzeba pamiętać o bezpiecznym przechowywaniu swoich dokumentów, a jeżeli już doszło do kradzieży – o jak najszybszym zgłoszeniu tego incydentu.

Skradziono mi dowód osobisty – co robić?

Nikt nie jest gotowy na taką sytuację jak kradzież dowodu osobistego, ale w tym wypadku panika nie pomaga. Ważne jest, aby jak najszybciej zacząć działać i zablokować dowód osobisty. Zacznijmy od tego, że jeżeli do jego utraty nie doszło z powodu rozboju czy kradzieży, to wtedy zgłaszamy jego zaginięcie przez Internet lub osobiście do urzędu gminy i do banku, a nie na policję. Jeżeli doszło do jego zgubienia, to nie jest to przestępstwo i policja w tym wypadku nie pomoże.

Zupełnie inaczej sytuacja wygląda, jeśli padłeś ofiarą rozboju. W tym wypadku jak najbardziej należy się zgłosić na policję i tam złożyć zeznania. Wszystkie formalności zostaną załatwione podczas przesłuchania, a Twój dowód osobisty zostanie zablokowany. Mimo wszystko, warto dodatkowo zgłosić ten fakt chociażby telefonicznie w banku, w którym posiadasz konto. To nic nie kosztuje, a może przyspieszyć przebieg informacji i skutecznie zabezpieczyć Cię przed nieodpowiednim wykorzystaniem Twoich danych.

Załóżmy jednak, że dowód osobisty zaginął na skutek Twojego roztargnienia lub nie do końca pamiętasz w jaki sposób straciłeś go z posiadania. Możesz dokonać jego zastrzeżenia nawet bez wychodzenia z domu. Wystarczy, że posiadasz założony Profil Zaufany, a za jego pomocą bez problemu dokonasz wszystkich niezbędnych formalności. System pokieruje Cię przez poszczególne kroki, a potwierdzenia dokonasz przez podanie kodu wysłanego na Twój numer telefonu. Tutaj cały proces zachodzi automatycznie, więc od razu zmieni się status Twojego dowodu w Rejestrze Dowodów Osobistych, a na skrzynkę ePUAP otrzymasz zaświadczenie potwierdzające zgłoszenie. To dokument, którym możesz posługiwać się do czasu uzyskania nowego dowodu osobistego, jednak nie dłużej niż przez okres 2 miesięcy.

Unieważnienia dowodu osobistego możesz dokonać także w urzędzie gminy. W tym przypadku konieczne będzie wypełnienie specjalnego druku, który dostępny jest na stronie internetowej lub na miejscu. Jeżeli posiadasz inny dokument tożsamości, np. paszport, to pamiętaj aby zabrać go ze sobą.

Istnieje także możliwość czasowego zawieszenia dokumentu. To idealne rozwiązanie dla tych, którzy nie do końca wiedzą, w jakich okolicznościach stracili dowód osobisty i czy na pewno nie leży on gdzieś w innej torebce czy portfelu. Zastrzegając czasowo dokument zyskujesz czas na bezstresowe poszukiwania. Twój dowód będzie czasowo nieważny, więc ewentualne jego wykorzystanie nie wchodzi w tym czasie w grę. W zależności od wyniku Twoich poszukiwań możesz zadecydować o jego dalszych losach – odblokować i dalej korzystać z tego samego dokumentu lub zdecydować o jego unieważnieniu.

Zgłoś utratę dowodu osobistego w banku

Banki uczestniczą w systemie “Dokumenty Zastrzeżone” i na podstawie tej współpracy przekazują sobie automatycznie informacje o zablokowanych dokumentach. Dostęp do tych danych mają także inne instytucje finansowe, które dokonują weryfikacji klientów na podstawie dowodów osobistych, takie jak wypożyczalnie samochodów, dostawcy telekomunikacyjni czy firmy leasingowe. Ich pełna lista nie jest jawna, co oczywiście ma na celu utrudnienie pracy oszustom.

Aby zastrzec swój dokument, należy udać się do placówki swojego banku lub jednego z banków zastrzegających dokumenty od wszystkich osób i tam zgłosić fakt jego zagubienia. To wystarczy, aby dane zostały przekazane dalej, do pozostałych instytucji. Niektóre banki przyjmują także tego typu zgłoszenia telefonicznie, jednak lepiej udać się do najbliższej placówki osobiście.

Przydatne jest także konto BIK

Zgłoszenia można dokonać także poprzez konto BIK, jeżeli zostało wcześniej założone konto na tym portalu. Pomocne może być także wykupienie płatnej subskrypcji, jaką są alerty BIK. Wtedy użytkownik dostaje informacje o tym, że jego dowód został użyty do weryfikacji w instytucji finansowej lub innej firmie. Dzięki temu można zapobiec niechcianego kredytu czy umowy ratalnej na sprzęt. To także świetne rozwiązanie, kiedy nie jesteś pewny czy ktoś nie jest w posiadaniu Twoich danych i wolisz trzymać rękę na pulsie.

Kilka ważnych zasad, które pomogą Ci ochronić Twoje dane

Pamiętaj, że nigdy nie wiadomo kto ani do czego wykorzysta Twoje dane osobowe. Warto więc dbać o ich bezpieczeństwo i pamiętać o tym przy różnych codziennych sytuacjach.

Nie pozostawiaj swojego dowodu w zastaw

Wypożyczasz sprzęt, a w ramach kaucji właściciel prosi Cię o pozostawienie dowodu osobistego lub jego ksero? W żadnym wypadku nie wyrażaj na to zgody! Nie masz pojęcia, do czego zostanie on wykorzystany i kim tak naprawdę jest dany sprzedawca. Co więcej, takie działanie jest niezgodne z prawem i karalne.

Uważaj podczas składania dokumentów do pracy

Rekrutacja zdalna nie jest obecnie niczym nowym i wiele osób chętnie korzysta z tej możliwości. Pamiętaj jednak, że nigdy nie masz pełnej pewności kto znajduje się po drugiej stronie. Wydaje Ci się, że 3 etapy rekrutacji i wykonane zadanie próbne świadczą o tym, że jest to realna firma? Kto zadawałby sobie tyle trudu, aby zdobyć czyjeś dane? Uwierz, że to możliwe. Istnieją grupy zorganizowane, które właśnie w ten sposób pozyskują dane – podszywając się pod firmę rekrutującą do pracy.

Nie zgadzaj się na kserowanie Twojego dowodu osobistego

Być może spotkała Cię już sytuacja, w której podczas podpisywania umowy telekomunikacyjnej zostałeś poproszony o dowód osobisty, a sprzedawca wykonał jego kopię? Wiele osób nie zastanawia się nad tym, do czego może to doprowadzić, bowiem uważa, że właśnie tak powinno być. UODO zwracał już wielokrotnie uwagę na fakt, że w wielu przypadkach kopiowanie dokumentów prowadzi do pozyskania danych, które znacząco wykraczają poza zakres dopuszczalny przez przepisy prawa.

Ktoś zaciągnął kredyt na mój dowód osobisty – co robić?

Czasami bywa tak, że o kradzieży dowodu osobistego dowiadujemy się za późno, a na nasze dane osobiste został już zaciągnięty kredyt lub pożyczka. Pytanie – co wtedy? Czy pomimo tego, że to nie my zdecydowaliśmy się na to zobowiązanie, to będziemy zmuszeni je spłacać? Zasadniczo nie. Jednak często teoria tutaj nie wystarcza. Instytucje finansowe unikają swojej odpowiedzialności w tej kwestii i zrzucają obowiązek płacenia na ofiarę, która nie zna swoich praw lub nie chce podejmować się walki w sądzie. Często bowiem konieczność udowodnienia tego, że doszło do przestępstwa kończy się koniecznością złożenia pozwu do sądu.

Ktoś zaciągnął kredyt na moje dane – potrzebuję pomocy! Gdzie ją znajdę?

Pamiętaj, że najważniejsze to zacząć działać. Niezależnie od tego czy doszło już do kradzieży danych czy też nie, musisz niezwłocznie zastrzec swój dowód osobisty. Inną kwestią jest rozwiązanie ewentualnych problemów z już zaciągniętym kredytem lub pożyczką.

Jeżeli do tego doszło, to najlepiej będzie jeśli skorzystasz z pomocy prawnika, który posiada w tej kwestii doświadczenie. Negocjacje czy rozprawa w sądzie z instytucją finansową nie należy do najłatwiejszych, więc dobrze jest mieć po swojej stronie wsparcie. Jeżeli ta przykra sytuacja dotknęła Ciebie – zapraszamy na darmowe konsultacje, podczas których określimy co można zrobić w tej kwestii.