Sąd Najwyższy – Frankowicze: kluczowe orzeczenia i ich znaczenie

Planujesz pozwać bank w sprawie kredytu frankowego? Zrozumienie orzecznictwa Sądu Najwyższego jest kluczowe dla oceny Twoich szans na wygraną. Ten artykuł przedstawia najważniejsze i najbardziej przełomowe orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawach frankowych, podzielone na kategorie tematyczne, aby ułatwić Ci orientację w złożonej materii prawnej. Dowiedz się, jak te wyroki wpływają na Twoją potencjalną sprawę i jakie masz perspektywy na rok 2025.

Przełomowe Uchwały Sądu Najwyższego w Kwestii Niedozwolonych Klauzul Umownych

Jednym z fundamentów sukcesu Frankowiczów w sądach są uchwały Sądu Najwyższego dotyczące niedozwolonych klauzul umownych. Artykuł 385¹ Kodeksu cywilnego definiuje klauzule niedozwolone jako postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały z nim indywidualnie uzgodnione, kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.  

Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach wielokrotnie podkreślał, że klauzule indeksacyjne (denominacyjne) odsyłające do kursu franka szwajcarskiego, które nie były transparentne i nie informowały konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o ryzyku kursowym, mogą stanowić niedozwolone postanowienia umowne.

Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r. (III CZP 29/17) miała fundamentalne znaczenie. Sąd Najwyższy stwierdził w niej, że klauzule waloryzacyjne (indeksacyjne) zawarte w umowach kredytu hipotecznego denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, które określają główne świadczenia stron, mogą być uznane za niedozwolone postanowienia umowne. Otworzyło to drogę do kwestionowania legalności wielu umów frankowych.

Kolejną istotną uchwałą jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21), która dotyczyła między innymi biegu terminu przedawnienia roszczeń konsumenta w sprawach frankowych. Sąd Najwyższy przyjął, że bieg terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta wobec banku, wynikających z niedozwolonych postanowień umowy kredytu, rozpoczyna się z chwilą, w której konsument dowiedział się lub, przy zachowaniu należytej staranności, mógł się dowiedzieć o niedozwolonym charakterze tych postanowień i o prawnych konsekwencjach ich zastosowania. To orzeczenie znacząco wzmocniło pozycję Frankowiczów, którzy często dowiadywali się o wadliwości swoich umów dopiero po latach ich obowiązywania.

Orzeczenia Sądu Najwyższego w Kwestii Skutków Uznania Klauzul za Niedozwolone

Uznanie przez sąd klauzul indeksacyjnych za niedozwolone rodzi istotne konsekwencje prawne dla umowy kredytowej. Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach wielokrotnie zajmował się tym zagadnieniem.

W wyroku z dnia 4 kwietnia 2019 r. (III CSK 159/17) Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli klauzula waloryzacyjna jest niedozwolona, to co do zasady nie wiąże konsumenta. W konsekwencji, umowa kredytowa powinna być wykonywana tak, jakby tej klauzuli nigdy nie było.

Kluczowe znaczenie ma tutaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019 r. (IV CSK 309/19), w którym Sąd Najwyższy odniósł się do możliwości dalszego obowiązywania umowy kredytowej po wyeliminowaniu z niej niedozwolonych klauzul. Sąd Najwyższy stwierdził, że w sytuacji, gdy wyeliminowanie niedozwolonej klauzuli prowadziłoby do istotnej zmiany charakteru głównego przedmiotu umowy, w tym poprzez brak mechanizmu waloryzacji i ryzyka kursowego, sąd może uznać, że umowa kredytu nie może dalej obowiązywać. Otworzyło to drogę do unieważniania umów frankowych w całości.

Sąd Najwyższy podkreślał jednak, że decyzja o unieważnieniu umowy powinna być podejmowana z uwzględnieniem interesu konsumenta. Jeśli unieważnienie umowy byłoby dla niego mniej korzystne niż utrzymanie jej w zmienionej formie (bez niedozwolonych klauzul), sąd powinien rozważyć taką możliwość.

Orzeczenia Sądu Najwyższego w Sprawach Wynagrodzenia za Korzystanie z Kapitału

Jednym z kontrowersyjnych zagadnień w sprawach frankowych jest kwestia ewentualnego roszczenia banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w przypadku unieważnienia umowy kredytowej.

Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach konsekwentnie odrzucał argumentację banków w tym zakresie. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21) wyraźnie stwierdzono, że w przypadku uznania umowy kredytu frankowego za nieważną z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, bankowi nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.

Sąd Najwyższy argumentował, że skoro umowa była od początku wadliwa z winy banku, który wprowadził do niej niedozwolone klauzule, to bank nie może czerpać korzyści z tej wadliwości. To orzeczenie stanowiło kolejny znaczący sukces Frankowiczów i ukróciło próby banków dochodzenia dodatkowych roszczeń.

Orzeczenia Sądu Najwyższego w Kwestii Przedawnienia Roszczeń Banków

Również w kwestii przedawnienia roszczeń banków wobec Frankowiczów, Sąd Najwyższy zajął korzystne dla kredytobiorców stanowisko.

Wspomniana już uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21) odnosiła się również do tej kwestii. Sąd Najwyższy wskazał, że roszczenie banku o zwrot wypłaconego kapitału staje się wymagalne dopiero z chwilą, gdy konsument skutecznie zakwestionuje umowę kredytu i wezwie bank do zwrotu nadpłaconych świadczeń. Bieg terminu przedawnienia roszczeń banku rozpoczyna się zatem od tego momentu.

To orzeczenie ma istotne znaczenie praktyczne, ponieważ uniemożliwia bankom skuteczne powoływanie się na przedawnienie roszczeń o zwrot kapitału w sytuacji, gdy to kredytobiorca pierwszy zakwestionował umowę.

Podsumowanie Orzecznictwa Sądu Najwyższego i Perspektywy na 2025 Rok

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach frankowych jest niezwykle bogate i w przeważającej mierze korzystne dla kredytobiorców. Sąd Najwyższy konsekwentnie staje na stanowisku, że umowy kredytowe zawierające niedozwolone klauzule indeksacyjne są wadliwe, a konsumenci mają prawo do dochodzenia swoich roszczeń.

W 2024 roku statystyki wygranych spraw Frankowiczów przed polskimi sądami utrzymywały się na bardzo wysokim poziomie. Szacuje się, że ponad 95% spraw zakończyło się sukcesem kredytobiorców. Tak wysoki odsetek wygranych jest bezpośrednim efektem wspomnianego orzecznictwa Sądu Najwyższego i TSUE.

Jakie perspektywy czekają Frankowiczów w 2025 roku? Biorąc pod uwagę utrwaloną linię orzeczniczą i rosnącą świadomość prawną kredytobiorców, można przypuszczać, że wysoki procent wygranych spraw utrzyma się również w 2025 roku. Banki, w obliczu przegrywanych procesów i związanych z tym kosztów, mogą być bardziej skłonne do zawierania ugód z Frankowiczami.

Jeśli rozważasz złożenie pozwu w sprawie kredytu frankowego, teraz jest dobry moment na podjęcie działania. Zrozumienie kluczowych orzeczeń Sądu Najwyższego i skorzystanie z pomocy doświadczonej kancelarii prawnej znacząco zwiększa Twoje szanse na odzyskanie należnych Ci środków. Nie zwlekaj, zadbaj o swoją przyszłość finansową już dziś!