Umowa pożyczki w rodzinie. Bez odsetek? Na co uważać?

Potrzebujesz gotówki, a bank odmówił Ci przyznania kredytu? Twoja zdolność kredytowa nie jest wystarczająca, aby otrzymać pieniądze w wysokości, które zaspokoją Twoje aktualne potrzeby? Niejeden z nas zostaje postawiony w tak patowej sytuacji. Jednak, mimo starego porzekadła, że z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciach, to właśnie bliscy często okazują się ostatnią deską ratunku.

Czym jest tzw. pożyczka w rodzinie – regulacje prawne?

Pożyczka w rodzinie to zobowiązanie się członka naszej rodziny do przeniesienia własności pewnej kwoty pieniężnej na rzecz spokrewnionego pożyczkobiorcy, na określony czas. Natomiast pożyczkobiorca zobowiązuje się do spłaty zobowiązania w ustalonym terminie. Wspomnianą formę finansowania definiuje art. 720 par.1 Kodeksu Cywilnego. W sensie systemowym można powiedzieć, że pożyczka w rodzinie to ogólniej pożyczki prywatne, ale o ograniczonym zakresie osobowym.

Czy pożyczając pieniądze od rodziny, musimy spisywać umowę?

W momencie, gdy zastrzyku finansowego udziela nam rodzina, umowa może zostać zawarta zarówno ustnie, jak i pisemnie. Często zdarza się, że zaufanie do pożyczkobiorcy jest tak duże, że do udzielenia pożyczki w rodzinie wystarczy nam dane przez niego słowo.

Jednak zdarza się, że jest to lekkomyślne działanie, które z czasem może zadziałać na niekorzyść pożyczkodawcy. Jak wiadomo, w rodzinach niejednokrotnie dochodzi do konfliktów, które mogą sprawić, że odzyskanie środków przez osobę udzielającą pożyczki, stanie się co najmniej skomplikowane.

WAŻNE! Pożyczka w rodzinie (jak każda pożyczka) powyżej 1000 zł powinna być stwierdzona pismem (art. 720 § 2 KC). Brak takiego stwierdzenia bardzo często uniemożliwia udowodnienie w sądzie faktu zawarcia umowy pożyczki, kwoty pożyczki oraz innych istotnych elementów warunkujących możliwość ubiegania się o zwrot pożyczonej kwoty.

Dlatego warto, jest sporządzić pisemną wersję umowy pożyczki w rodzinie, która prawnie zabezpieczy interesy stron, ale także posłuży nam do spełnienia obowiązków podatkowych. W przypadku pożyczki rodzinnej umowa nie będzie tak skomplikowana, jak ta bankowa.

Wystarczy, by zawrzeć najważniejsze informacje dotyczące tożsamości stron umowy, datę i miejsce jej podpisania, wysokość kwoty przekazanej pożyczkobiorcy, wymagany termin i sposób spłaty zobowiązania, a także podpisy stron umowy potwierdzające jej zawarcie.

Ważne jest, by zaznaczyć stopień pokrewieństwa zachodzący między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą. Fakt ten będzie miał znaczenie w momencie ustalania obowiązku podatkowego. Warto zaznaczyć, że najbezpieczniejszą  formą spłaty pożyczki będzie przelewanie rat na rachunek bankowy wierzyciela. Dzięki temu fakt spłacania zobowiązania będzie udokumentowany.

Pożyczka od rodziny a podatek

Mogłoby się wydawać, że w przypadku pożyczki od rodziny, poza spłatą uzyskanej od bliskich kwoty, nie poniesiemy żadnych dodatkowych kosztów, jednak punkt widzenia polskiego prawa jest nieco inny.

Owszem możemy być niemal pewni, że w większości przypadków spokrewniony pożyczkodawca nie będzie oczekiwał od nas profitów wynikających z udzielenia pożyczki.

Jednak w myśl obowiązujących przepisów, mamy obowiązek taką umowę pożyczki zgłosić do Urzędu Skarbowego, a następnie uiścić podatek od kwoty, którą pożyczyliśmy. Aktualnie wysokość podatku należnego od umowy pożyczki w rodzinie to 0.5% wysokości zobowiązania.

Zgłoszenie pożyczki w US

Ze względu na konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), w pierwszej kolejności należy umowę zgłosić.  Przepis ten dotyczy pożyczek, których wartość przekracza 1000 zł, te o niższej wartości obejdą się bez informowania US.

Zgłoszenia pożyczki w rodzinie dokonujemy na druku PCC-3. Na zeznaniu należy wpisać dane nasze i pożyczkodawcy oraz urzędu skarbowego, do którego deklaracja ma być  skierowana. Dodatkowo musimy zawrzeć w nim datę sporządzenia umowy, wartość pożyczki  oraz wyliczoną kwotę należnego z tego tytułu podatku. Na tym etapie bardzo ważne jest, by zaznaczyć stopień pokrewieństwa stron umowy, będzie on miał wpływ na wysokość opodatkowania pożyczki.

Podatek od pożyczki rodzinnej – czy można go uniknąć?

Podatek w przypadku pożyczki rodzinnej może okazać się nieobowiązkowy. Dzieje się tak, gdy wsparcie finansowe uzyskujemy u członków rodziny z tzw. grupy zerowej. Według polskiego prawa należą do niej: małżonek, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, wnuki, pasierb, macocha i ojczym.

W przypadku pożyczki od osób należących do grona zerowej grupy podatkowej umowa nie musi być zgłaszana do fiskusa pod warunkiem, że jej wartość nie przekracza 9637 zł.

Dodatkowo z ulgi podatkowej możemy skorzystać również w momencie, gdy zdecydujemy się na pożyczkę od krewnych zaliczanych do pierwszej grupy podatkowej, czyli od teściów, zięcia czy synowej. W tej sytuacji musimy jednak pamiętać, że zwolnienie z podatku dotyczy nas wtedy, gdy pożyczki od tej konkretnej osoby w ciągu ostatnich 5 lat, łącznie nie przekroczyły progu 9637 zł.

Co więcej, umowa pożyczki od bliskich z pierwszej grupy podatkowej bezwzględnie musi być zgłoszona do urzędu skarbowego.

Zatem, by uniknąć podatku, najbezpieczniejszymi pożyczkodawcami będą krewni z zerowej grupy podatkowej. Jest to również najbardziej elastyczny wariant pod kątem wysokości zobowiązania, ponieważ nawet w przypadku sporej pożyczki fiskus nie zażąda od nas uiszczenia podatku.

W przypadku pierwszej grupy podatkowej mamy istotne obwarowanie w postaci limitu wartości pożyczki niepodlegającej opodatkowaniu.

Zalety pożyczki w rodzinie

Pożyczka w rodzinie ma wiele istotnych zalet, które sprawiają, że jest ona korzystniejsza i bardziej komfortowa niż kredyt bankowy. Mianowicie krewny nie będzie sprawdzał naszej zdolności kredytowej, wysokości zarobków czy stałości zatrudnienia. Nie spotkamy się z odmową udzielenia wsparcia finansowego przez złą historię kredytową czy istniejące równolegle zobowiązania. Dodatkowo, gdy w trakcie trwania pożyczki powinie nam się noga i np. stracimy pracę, bliski z pewnością pójdzie nam na rękę i wydłuży okres spłaty zadłużenia.

W przeciwieństwie do pożyczek bankowych, które niejednokrotnie ściśle określają cele, na które możemy pożyczone pieniądze wykorzystać, pożyczka w rodzinie daje nam pełną dowolność.  Otrzymaną gotówkę możemy wydać np. na zakup samochodu, remont mieszkania czy spłatę innych zadłużeń.

Niemniej jednak z dostępnych źródeł wynika, że najczęstszym celem zaciągania pożyczek od rodziny, jest uzyskanie wkładu własnego do kredytu hipotecznego. W głównej mierze wynika to z faktu, że banki nie uznają za wkład własny pieniędzy pochodzących z pożyczek bankowych czy chwilówek. Dlatego większość osób chcących kupić dom czy mieszkanie na kredyt, postanawia zorganizować pieniądze w inny sposób, tak, aby weryfikacja wniosku kredytowego przebiegła pomyślnie.

Jednak głównym atutem pożyczki w rodzinie jest brak oprocentowania i marży za jej udzielenie. Dzięki temu mimo upływu czasu wartość naszego zobowiązania nie wzrasta oraz nie jest wrażliwa na wahania gospodarcze. W efekcie spłacona kwota jest równa tej, którą otrzymaliśmy w chwili podjęcia zobowiązania. Jest to istotny czynnik sprawiający, że korzystniejsze jest zapożyczenie się u kogoś z naszej rodziny, niż spłacanie zobowiązania bankowego znacznie przewyższającego wartość otrzymanej pożyczki.

Czasem życie stawia przed nami spore wyzwania m.in. te finansowe. Nie zawsze nasza sytuacja materialna jest tak dobra, że możemy skorzystać ze wsparcia banku, a nasze aktualne potrzeby nie są w stanie poczekać na jej poprawę. Dlatego dobrze jest, jeśli mamy możliwość skorzystania z pomocy bliskich i uzyskania od nich wsparcia finansowego. Jest to naprawdę komfortowe rozwiązanie, pozwalające zaspokoić nasze bieżące potrzeby finansowe bez spełniania często wygórowanych wymagań banku i nadwyrężania naszego portfela.

Jednak mimo łączących nas więzi warto, jest sformalizować fakt otrzymania gotówki od bliskiej nam osoby, podpisując z nią umowę, jasno określającą warunki udzielenia pożyczki rodzinnej. Zapewni nam to spokój i pomoże spełnić wymogi podatkowe.

Kancelaria EUROLEGE – tutaj możesz liczyć na pomoc

W naszej kancelarii współpracujemy z profesjonalistami, którzy podchodzą bardzo indywidualnie do każdego problemu. Jeśli masz problem z pożyczką rodzinną albo każdą inną pożyczką lub kredytem bankowym lub chcesz zasięgnąć porady w tej kwestii i przedstawić nam swoją sprawę – zapraszamy. Pierwsza, wstępna analiza zawsze jest darmowa.