Co to jest kapitał w kredycie? Wyjaśniamy

Kapitał w kredycie to podstawowa, czysta kwota pieniędzy, którą pożyczyłeś od banku lub innej instytucji finansowej, bez uwzględniania jakichkolwiek dodatkowych kosztów, takich jak odsetki, prowizje czy ubezpieczenia kredytu. Jest to fundament Twojego zobowiązania – kwota, od której bank nalicza swoje wynagrodzenie, czyli odsetki. Każda rata, którą regularnie spłacasz, zawiera w sobie część kapitałową, która bezpośrednio zmniejsza Twoje zadłużenie wobec banku, oraz część odsetkową. Zrozumienie, czym jest kapitał, jak wpływa na strukturę raty i całkowity koszt kredytu, jest kluczowe dla każdego kredytobiorcy. Ten artykuł szczegółowo wyjaśni rolę kapitału, jego proporcje w całkowitej kwocie do spłaty oraz przedstawi ważną koncepcję Sankcji Kredytu Darmowego, która w określonych sytuacjach pozwala spłacać wyłącznie pożyczony kapitał.

Kapitał kredytu – co to właściwie znaczy?

Najprościej rzecz ujmując, kapitał kredytu to kwota netto, która fizycznie trafiła na Twoje konto lub została przekazana na cel wskazany w umowie (np. zakup mieszkania). Jest to ta część zobowiązania, która stanowi faktycznie pożyczone środki. Wszelkie inne opłaty związane z kredytem są naliczane dodatkowo. Wyobraź sobie, że pożyczasz od znajomego 1000 zł – ta kwota to właśnie kapitał. Jeśli umówicie się, że oddasz mu 1100 zł, to dodatkowe 100 zł to odpowiednik odsetek i ewentualnych innych kosztów.

W terminologii bankowej kapitał często określany jest również jako kwota główna kredytu lub saldo zadłużenia. To właśnie od tej kwoty bank nalicza oprocentowanie. Dlatego tak ważne jest, aby odróżniać kapitał od odsetek, które stanowią wynagrodzenie banku za udostępnienie Ci pieniędzy, oraz od innych kosztów kredytu, takich jak prowizja za udzielenie finansowania, opłaty przygotowawcze czy składki na wymagane ubezpieczenia. Wszystkie te elementy razem tworzą całkowity koszt kredytu. Spłata kapitału jest Twoim podstawowym obowiązkiem. Zrozumienie tego jest fundamentalne.

Rata kredytu: Jak dzieli się na kapitał i odsetki?

Kiedy spłacasz kredyt w systemie ratalnym, każda płacona przez Ciebie rata składa się z dwóch podstawowych części: części kapitałowej oraz części odsetkowej. Część kapitałowa raty bezpośrednio zmniejsza kwotę głównego długu (kapitału), który pozostał do spłaty. Natomiast część odsetkowa to bieżący koszt obsługi długu, czyli wynagrodzenie dla banku naliczone od pozostałego do spłaty kapitału za dany okres (najczęściej miesiąc).

Struktura podziału raty na kapitał i odsetki zależy od rodzaju rat (równe lub malejące) i momentu spłaty kredytu. W przypadku najpopularniejszych rat równych (annuitetowych), proporcje te zmieniają się w czasie. Na początku okresu kredytowania większą część raty stanowią odsetki, a mniejszą kapitał. Dzieje się tak, ponieważ odsetki naliczane są od wysokiego, początkowego salda zadłużenia. W miarę spłacania kredytu saldo kapitału maleje, a wraz z nim maleje naliczana co miesiąc kwota odsetek. W efekcie, w racie równej (której całkowita wysokość pozostaje stała, o ile nie zmienia się oprocentowanie zmienne) z każdą kolejną spłatą rośnie udział części kapitałowej, a maleje udział części odsetkowej. Pod koniec okresu kredytowania spłacasz już głównie kapitał.

Inaczej wygląda to przy ratach malejących. Tutaj część kapitałowa jest stała w każdej racie (równa całkowitej kwocie kapitału podzielonej przez liczbę rat), a część odsetkowa maleje wraz ze zmniejszaniem się salda zadłużenia. Skutkuje to tym, że początkowe raty są wyższe, ale całkowity koszt odsetkowy kredytu jest niższy niż przy ratach równych. Szczegółowy podział każdej raty na część kapitałową i odsetkową znajdziesz zawsze w harmonogramie spłaty, który jest integralną częścią Twojej umowy kredytowej. Analiza harmonogramu jest bardzo ważna.

Kapitał a całkowita kwota do zapłaty – jakie są proporcje?

Kluczowe dla zrozumienia realnego kosztu zobowiązania jest pojęcie całkowitej kwoty do zapłaty. Jest to suma wszystkich środków, które będziesz musiał zwrócić bankowi przez cały okres kredytowania. Składa się ona z:

Całkowita kwota do zapłaty = Pożyczony kapitał + Suma wszystkich odsetek + Prowizje i opłaty + Koszty ewentualnych ubezpieczeń i usług dodatkowych

Proporcje pomiędzy kapitałem a pozostałymi składnikami całkowitej kwoty do zapłaty mogą się znacząco różnić w zależności od rodzaju kredytu, jego wysokości, okresu spłaty i oprocentowania (RRSO).

W przypadku typowych kredytów gotówkowych konsumenckich, które zazwyczaj zaciągane są na krótsze okresy (np. 2-8 lat) i często mają wyższe RRSO, pożyczony kapitał może stanowić znaczną część całkowitej kwoty do zapłaty, na przykład 60-80%. Reszta to suma odsetek oraz relatywnie wysokie koszty początkowe (prowizje). Oczywiście im wyższe RRSO i dłuższy okres spłaty, tym udział kapitału będzie mniejszy.

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja przy kredytach hipotecznych. Są to zobowiązania długoterminowe, często na 20, 25 lub nawet 30 lat. Chociaż ich oprocentowanie nominalne (i RRSO) jest zazwyczaj niższe niż kredytów gotówkowych, to ze względu na bardzo długi okres spłaty, łączna suma odsetek zapłaconych przez cały okres może być ogromna, nierzadko równa lub nawet wyższa od pożyczonej kwoty kapitału. W takim scenariuszu kapitał może stanowić mniej niż połowę (np. 40-50%, a czasem i mniej) całkowitej kwoty, którą finalnie oddasz bankowi. To pokazuje, jak duży wpływ na koszt kredytu ma czas. Dłuższy okres oznacza więcej odsetek. Świadomość tych proporcji pozwala lepiej ocenić ciężar zaciąganego zobowiązania.

Czy można spłacić tylko kapitał? Sankcja Kredytu Darmowego (SKD)

Standardowy mechanizm spłaty kredytu zakłada zwrot zarówno pożyczonego kapitału, jak i naliczonych odsetek oraz pokrycie innych kosztów zgodnie z umową. Istnieje jednak ważny wyjątek od tej reguły, dotyczący kredytów konsumenckich, który wynika z przepisów Ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. Mowa tu o Sankcji Kredytu Darmowego (SKD).

Sankcja Kredytu Darmowego to prawo przysługujące konsumentowi, który zaciągnął kredyt konsumencki (co do zasady do kwoty 255 550 zł, inny niż hipoteczny), jeśli bank lub firma pożyczkowa naruszyła obowiązki informacyjne lub inne wymogi określone we wspomnianej ustawie. Naruszenia te mogą dotyczyć m.in. błędnego obliczenia lub podania w umowie RRSO, zaniżenia całkowitej kwoty kredytu, naliczenia zawyżonych pozaodsetkowych kosztów kredytu, braku wymaganych informacji w umowie czy stosowania niedozwolonych postanowień umownych.

Jeśli takie naruszenia miały miejsce, konsument ma prawo złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie o skorzystaniu z Sankcji Kredytu Darmowego. Skutkiem takiego oświadczenia jest to, że kredytobiorca zwraca kredytodawcy wyłącznie pożyczony kapitał, bez odsetek i jakichkolwiek innych kosztów kredytu. Kredyt staje się zatem “darmowy”. Co ważne, sankcja działa zarówno na przyszłość (kolejne raty stają się ratami czysto kapitałowymi), jak i wstecz – bank musi zwrócić konsumentowi wszystkie dotychczas pobrane odsetki i inne koszty pozaodsetkowe. To może oznaczać bardzo duże oszczędności. Pamiętaj, dotyczy to tylko kredytów konsumenckich.

Jak skorzystać z Sankcji Kredytu Darmowego? Profesjonalna pomoc prawna

Skorzystanie z Sankcji Kredytu Darmowego wymaga przede wszystkim dokładnej analizy Twojej umowy kredytowej oraz załączników pod kątem zgodności z wymogami Ustawy o kredycie konsumenckim. Identyfikacja potencjalnych naruszeń, które mogą stanowić podstawę do zastosowania SKD, bywa skomplikowana dla osoby nieposiadającej specjalistycznej wiedzy prawniczej. Przepisy są złożone, a banki często stosują skomplikowane zapisy umowne.

Jeśli analiza wykaże istnienie podstaw do skorzystania z SKD, konieczne jest przygotowanie i złożenie formalnego, pisemnego oświadczenia woli do kredytodawcy. Oświadczenie to powinno jasno wskazywać na skorzystanie z uprawnienia wynikającego z art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim oraz, najlepiej, wskazywać na konkretne naruszenia. Bank może uznać roszczenie lub je odrzucić, co może prowadzić do konieczności dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.

Z uwagi na złożoność materii i potencjalny spór z instytucją finansową, zdecydowanie zalecane jest powierzenie sprawy profesjonalistom. Istnieją kancelarie prawne specjalizujące się w prawie bankowym i dochodzeniu roszczeń od banków i firm pożyczkowych, w tym właśnie w sprawach dotyczących Sankcji Kredytu Darmowego. Przykładem takiej wyspecjalizowanej firmy jest nasza Kancelaria EUROLEGE. Profesjonalni prawnicy są w stanie dokładnie przeanalizować dokumentację kredytową, ocenić szanse na zastosowanie SKD, przygotować niezbędne pisma i reprezentować klienta w kontaktach z kredytodawcą, a w razie potrzeby także przed sądem. Skorzystanie z pomocy ekspertów znacząco zwiększa szanse na odzyskanie nienależnie pobranych środków i obniżenie przyszłych zobowiązań do spłaty samego kapitału. Warto rozważyć tę opcję.