Klauzule abuzywne. Czym są klauzule niedozwolone? Przykłady, rejestr.

Właściwie każdego dnia zawieramy umowy jako konsumenci nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Najprostsze zakupy, jak np. w sklepie spożywczym czy kiosku z gazetami są umowami sprzedaży pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą. To samo dotyczy wszelkiego rodzaju usług i dzieł, jak np. wizyta u fryzjera kosmetyczki czy naprawa samochodu. Każda z takich umów podlega przepisom prawa cywilnego i podlega ochronie prawnej.

W każdej umowie z konsumentem mogą jednak znaleźć się przepisy stanowiące klauzule abuzywne, inaczej klauzule niedozwolone. Czym są klauzule abuzywne (niedozwolone)? Jakie można podać ich przykłady oraz czy istnieje rejestr klauzul niedozwolonych? O tym w poniższym artykule.

Czym są klauzule niedozwolone?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego klauzule niedozwolone są to przepisy umowne nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, jeśli określają jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Nie dotyczy to jednak uzgodnień co do ceny lub wynagrodzenia, o ile zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (zrozumiały). Z tym jednak bywa różnie, szczególnie w umowach pożyczek zawieranych z firmami pożyczkowymi.

Co bardzo istotne, za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się przepisy, na które konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Dotyczyć to będzie głównie umów zawieranych na zasadzie wzorców umowy. Zwykle spotkać możemy takie sytuacje w przypadku:

• umowy o kredyt,
• umowy pożyczki z firmą pożyczkową,
• umowa ubezpieczenia,
• umowa o usługi telekomunikacyjne (np. Internet, telewizję, telefon),
• umowa o usługi turystycznej.

Jako ciekawostkę możemy wskazać, że obowiązek, że postanowienia umowy zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem obciąża tego, kto się na to powołuje. A więc przedsiębiorcę stosującego wzorzec umowy.

Klauzule abuzywne w umowie a ważność umowy zawartej z konsumentem.

W przepisach kodeksu cywilnego (kc) ustawodawca przewidział sankcje cywilne za stosowanie klauzul abuzywnych w umowach z konsumentami. Zasadą jest, że rolą organu rozstrzygającego spór pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem (sąd) jest to, aby zawartą umowę utrzymać. Oznacza to, że sądy rozpatrujące spory z umów pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami usuwa z umowy zawartej z konsumentem przepisy niezgodne z prawem, ale próbując jednocześnie utrzymać umowę w obrocie prawnym. W szczególności widać to w umowach pożyczek, tzw. „chwilówkach”. Nieobowiązywanie niektórych opłat nakładanych na konsumentów przez firmy pożyczkowe jest często spotykane, a nie powoduje co do zasady nieważności zawartej umowy.

To samo możemy powiedzieć o nowych sprawach, w których chodzi o WIBOR w umowach o kredyty złotówkowe. W naszej ocenie, w przypadku nieważności umowy kredytu złotowego w zakresie WIBOR powinien on być utrzymany bez uwzględniania tego wskaźnika dla ogólnej sumy do spłaty.

Inaczej sytuacja wygląda w sprawach kredytów frankowych. Tam mamy do czynienia ze zjawiskiem nieusuwalności przepisów indeksacyjnych. Usunięcie ich powodowałoby nieważność całej umowy. W związku z tym sądy orzekają unieważnienie kredytu frankowego.

Przykłady klauzul niedozwolonych.

Ustawodawca podał w kodeksie cywilnym (kc) ogólny zestaw przepisów, których stosowanie w umowach z konsumentami jest kategorycznie zabronione i stanowią one klauzule niedozwolone. Jako przykłady klauzul niedozwolonych wymienia się:

1. wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie;
2. wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
3. wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony;
4. przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy;
5. zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta;
6. uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;
7. uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie;
8. uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta;
9. przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy;
10. uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;
11. przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową;
12. wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania;
13. przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy;
14. pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
15. zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia;
16. nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy;
17. nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego;
18. stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia;
19. przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia;
20. przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy;
21. uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności;
22. przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta;
23. wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

Rejestr klauzul niedozwolonych. Gdzie szukać czy mam w umowę klauzulę abuzywną?

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) prowadzi zgodnie z przepisami rejestr klauzul niedozwolonych. Jest to bardzo szeroka baza danych oraz informacji o tym kto i kiedy stosował klauzule abuzywne oraz jak brzmiała ich pierwotna treść.

Rejestr klauzul niedozwolonych dostępny jest na stronie internetowej UOKiK pod tym linkiem: https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf

Mam umowę z chwilówką, bankiem, firmą telekomunikacyjną. Czy nie zawiera ona klauzul niedozwolonych?

Jeśli jako konsument masz zawartą umowę z każdym przedsiębiorcą to możesz zwrócić się do jednostek publicznych udzielających pomocy w tym zakresie. Najbliżej każdego konsumenta znajdują się:

• powiatowi rzecznicy praw konsumenta,
• miejscy rzecznicy praw konsumenta.

Działają oni w każdym powiecie oraz w mieście na prawach powiatu (dawne miasta wojewódzkie). Ich zadaniem jest pomoc w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy konsumentom.

Sprawami ogólnymi (abstrakcyjnymi) natomiast zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). W zakresie swojego działania przeprowadza kontrole zgodności poszczególnych umów zawieranych masowo z konsumentami. Prezes UOKiK ma możliwość stwierdzania w drodze decyzji administracyjnej niezgodności poszczególnych przepisów umów zawieranych z konsumentami oraz nakładania z tego tytułu kar pieniężnych. Przedsiębiorca, na którego kara taka została nałożona może ją zakwestionować i oddać spór na drogę sądową.

Jeśli masz zawarte umowy pożyczek czy kredytów to możesz dodatkowo skorzystać z innej drogi rozwiązania sporu o klauzule niedozwolone. Jeśli zostaniesz pozwany do sądu o zapłatę przez bank czy firmę pożyczkową to możesz w każdym procesie bronić się zarzutem stosowania w umowach przepisów naruszających interesy konsumentów (klauzule abuzywne). Każdy sąd, w drodze incydentalnej (jednostkowej) kontroli władny jest to oceny przepisów stosowanych w umowach zawieranych na linii przedsiębiorca – konsument.

Jestem pozwany do sądu o zapłatę z umowy zawierającej klauzule niedozwolone. Jak się bronić?

Czy dana umowa zawiera klauzule niedozwolone okaże się dopiero w procesie sądowym – o ile już się on toczy. Jednak samo nie dzieje się nic, a sąd nie zrobi za nas tego, co powinniśmy uczynić samodzielnie. Chodzi o podniesienie stosownych zarzutów o istnieniu klauzul abuzywnych w umowach stanowiących podstawę roszczeń procesowych. Dlatego warto korzystać z pomocy specjalistów od spraw procesów sądowych przeciwko bankom, firmom windykacyjnym czy pożyczkowym. W Kancelarii EUROLEGE prawnik od długów zawsze jest gotowy do pomocy. U nas wstępna analiza sprawy jest całkowicie bezpłatna i do niczego nie zobowiązuje. W jej ramach uzyskasz darmową poradę prawnika – specjalisty oraz określenie sposobu prowadzenia procesu w danej sytuacji.

Masz sprawę sądową albo komorniczą z wniosku banku, chwilówki albo firmy windykacyjnej? Napisz do nas lub zadzwoń już dzisiaj i ustal jak możemy Ci pomóc. Możesz również wysłać do nas zgłoszenie przez formularz kontaktowy dostępny na naszej stronie internetowej. Zadzwonimy do Ciebie najpóźniej kolejnego dnia roboczego. Wszystko załatwisz u nas zdalnie, bez konieczności wychodzenia z domu czy pracy.