Wzrost stóp procentowych. Jak podwyżki stóp procentowych wpływają raty kredytów i pożyczek?

Osoby, które posiadają kredyt lub pożyczkę, szczególnie na wyższą kwotę, z niepokojem obserwują każdą podwyżkę stóp procentowych. Choćby niewielka zmiana tego wskaźnika dla nich, oznacza konieczność wygospodarowania większej kwoty z domowego budżetu na comiesięczne zobowiązania. Jaka jest zależność pomiędzy stopą procentową a wysokością raty pożyczki lub kredytu?

Czym są stopy procentowe?

Jeśli chodzi o samą definicję, to stopa procentowa jest ceną pieniądza, jaką należy zapłacić za jego pożyczenie. Chodzi tutaj nie tylko o transakcję pomiędzy klientem a bankiem, ale także te dokonywane pomiędzy bankami. Choć może wydawać Ci się, że tak naprawdę jest to wskaźnik, który powinien obchodzić głównie ekonomistów i osoby odpowiedzialne za gospodarkę kraju, to w rzeczywistości dotyczy on każdego obywatela.

Faktem jest jednak, że jest to wskaźnik, którego wysokość regulują ekonomiści (w Polsce Rada Polityki Pieniężnej), a robią to po to, aby zapewnić stabilność gospodarki, a także dbać o polską walutę. Wydaje Ci się, że w takim wydaniu temat ten Cię nie dotyczy? Stopy procentowe mają także swoje odzwierciedlenie w wysokości oprocentowania kredytów. Im wyższa stopa procentowa, tym wyższe oprocentowanie kredytów, a rosnące oprocentowanie to niezbyt korzystny moment na zaciągnięcie nowego zobowiązania.

Stopy procentowe a inflacja

Stopy procentowe nierozłącznie wiążą się z inflacją. To zjawisko, które chcąc nie chcąc, od dłuższego czasu nam towarzyszy. Choć wydaje się, że powoli sytuacja zaczyna się normować, to nie należy zapominać, że jeszcze do niedawna, przed gigantycznym wzrostem poziomu, średnia wysokość inflacji wynosiła od 2004 niezmiennie 2,4%. Biorąc to pod uwagę, obecny poziom 6,6% wcale nie jest niski i daleko mu do idealnego. Cel inflacyjny został bowiem określony na poziomie 2,5% z możliwością odchyleń o 1 punkt procentowy.

W momencie, kiedy stopy procentowe rosną w tak gwałtownym tempie, to oznacza, że wcześniej mocno wzrosła inflacja i o ile do pewnej granicy jej wzrost nie stwarza żadnego zagrożenia, tak po przekroczeniu pewnego pułapu odczuwamy ją wszyscy chociażby poprzez wzrost cen produktów w sklepach. Problem w tym, że ceny produktów rosną, natomiast comiesięczny przychód nie, a więc mając do dyspozycji taką samą kwotę, możemy po prostu zakupić mniej towarów.

Kiedy dochodzi do wzrostu stóp procentowych?

Za ustalenie wysokości stóp procentowych w Polsce odpowiada Rada Polityki Pieniężnej, jednak na podjęcie decyzji wpływ ma wiele czynników. RPP nie ma całkowitej dowolności w wyborze wysokości stóp procentowych, ich ustalenie nie odbywa się także na podstawie wróżenia z fusów. Każda decyzja poparta jest wyliczeniami i szacunkami. W ostatnim czasie podnoszenie stóp procentowych miało na celu zahamowanie gwałtownie rosnącej inflacji, a co za tym idzie zatrzymanie także wzrostu cen i wzmocnienie ceny pieniądza.

Nie zawsze jednak decyzja RPP jest taka sama. Może ona zdecydować także o zatrzymaniu stóp procentowych na tym samym poziomie lub ich obniżenie. Właśnie z obniżkami mamy do czynienia w ostatnim czasie (II połowa 2023 roku). Po nagłych wzrostach, przyszła pora na delikatne obniżki, które mają na celu rozruszanie na nowo gospodarki. Obniżki oznaczają między innymi to, że łatwiej dostać kredyty, gdyż nie jest wymagana aż tak duża zdolność kredytowa.

Podwyżki stóp procentowych a raty kredytów – przykład

Wyobraź sobie, że Anna, młoda i ambitna architekt, postanawia zrealizować swoje marzenie o własnym mieszkaniu. Decyduje się na kredyt hipoteczny, aby zakupić swoje pierwsze mieszkanie. Bank oferuje jej kredyt o wartości 500 000 zł na 30 lat z oprocentowaniem 3% rocznie. Początkowo, miesięczna rata kredytu Anny wynosi około 2 108 zł. Ta kwota wydaje się być akceptowalna, więc Anna podejmuje decyzję i kupuje wymarzone mieszkanie. Jednakże, po kilku miesiącach od zaciągnięcia kredytu, bank centralny podnosi stopy procentowe o 1%. To oznacza, że nowe stopy procentowe wynoszą teraz 4%.

Dla Anny, która posiada kredyt hipoteczny, skutkuje to zwiększeniem jej miesięcznej raty. Po podwyżce stóp procentowych, jej nowa miesięczna rata skacze do około 2 387 zł. Dla Anny, różnica w wysokości raty wydaje się być zauważalna. Dodatkowe 279 zł miesięcznie to dla niej spory ciężar finansowy. To jest idealny przykład tego, jak wzrost stóp procentowych może wpłynąć na raty kredytów. Nawet niewielka zmiana w stopach procentowych może prowadzić do znacznych podwyżek miesięcznych rat, co może utrudnić spłatę kredytu wielu osobom.

Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie kredyty reagują tak samo na zmiany stóp procentowych. Kredyty ze stałym oprocentowaniem pozostają niezmienione w przypadku podwyżek stóp procentowych, podczas gdy kredyty ze zmiennym oprocentowaniem (np. kredyty oprocentowane według stawki WIBOR) mogą reagować szybciej i ich raty mogą ulec zmianie.

UWAGA! Wzrost wskaźnika WIBOR o 1% nie oznacza wzrostu raty kredytu albo ogólnej sumy kredytu o 1%, ale zwiększenie wielokrotne sumy 1% w ogólnej racie kredytu, w zależności do zastosowanego wskaźnika WIBOR, np. WIBOR3M, WIBOR 6M itd.

Czy kredyty są bezpieczne?

Ostatnie zawirowania w gospodarce spowodowały, że wiele osób zaczęło się obawiać kredytów, szczególnie tych długoterminowych, hipotecznych. To, że na dzień dzisiejszy wiesz, jakiej wysokości jest Twoja rata i masz pewność, że stać Cię na spokojne funkcjonowanie, nie oznacza, że taką samą sytuację będziesz mieć za 5, 10 czy 15 lat. A przecież kredyty hipoteczne to zobowiązania, które zaciąga się na 20, 25 czy 30 lat.

Historia pokazuje, że niektórych wydarzeń nie da się przewidzieć i nawet najczarniejsze scenariusze spekulacji bankowych tego nie zakładają. Z całą pewnością zarówno Frankowicze, którzy zaciągając zobowiązanie we frankach, jak i kredytobiorcy, którzy zaciągnęli kredyty oparte na stawce WIBOR, nie spodziewali się takiego obrotu spraw. Czy to jednak oznacza, że warto uczyć się na cudzych błędach i uznać, że kredyty długoterminowe nie są najlepszym rozwiązaniem? W końcu obecnie wiele osób ma problem ze spłatą swojego zobowiązania, bo zaciągając kredyt jego oprocentowanie było bliskie zeru, a rata kredytu wynosiła 1800 złotych, a obecnie poszybowała w górę i osiągnęła poziom ponad 3000 złotych. Jak zatem rozważać kredyty hipoteczne, aby były one w miarę bezpieczne?

Przyjęło się, że wzięcie kredytu w okresie, gdy stopy procentowe są niskie, jest bardziej opłacalne. Przede wszystkim dlatego, że Twoja zdolność kredytowa jest wtedy wyższa, co oznacza, że bank może zaoferować Ci wyższą kwotę kredytu niż w momencie, kiedy te stopy procentowe są na wysokim poziomie. Pamiętaj jednak, że kredyt hipoteczny zaciągany jest na mniej więcej 30 lat. W takim okresie czasu gospodarka przechodzi przez różne cykle, a wzrosty będą przeplatały się ze spadkami. W tym okresie raty kredytów będą zarówno rosnąć jak i maleć. Jeśli więc weźmiesz kredyt kiedy są one na wyższym poziomie, spadek będzie dla Ciebie przyjemną niespodzianką, z drugiej strony będziesz gotowy na wyższy pułap, gdyż z takiego właśnie zaczynałeś. Pozwoli to także na realne ocenienie swoich szans co do spłaty kredytu i nie zawyżanie jego wysokości tylko z powodu tego, że obecnie istnieje taka możliwość.

Biorąc kredyt hipoteczny warto rozważyć dokładnie symulacje, które przestawia bank i wziąć pod uwagę także te gorsze założenia. Być może po ich przeanalizowaniu okaże się, że bezpieczniejszym rozwiązaniem jest poszukanie nieco mniejszego mieszkania, co spowoduje konieczność wzięcia mniejszej kwoty kredytu. Choć tak naprawdę niewiele osób zastanawia się nad tym, to naprawdę warto rozważyć wszystkie ewentualności i brać pod uwagę nawet najczarniejsze scenariusze.

Ostatni okres pokazał, że oprocentowanie stałe kredytu, szczególnie przy długim okresie kredytowania, jest najbezpieczniejszą formą. Od lipca 2021 roku wszystkie banki komercyjne mają obowiązek udzielania takiego zobowiązania. Jednak warto doczytać warunki umowy, gdyż przeważnie oprocentowanie stałe dotyczy konkretnego przedziału czasowego, najczęściej 5 lub 7 lat. W pozostałym okresie kredytowania, kredytobiorca automatycznie przechodzi na oprocentowanie zmienne.

Nie oznacza to jednak, że kredytu należy się bać czy całkowicie zrezygnować z jego zaciągania. Powinna być to przemyślana, w pełni świadoma decyzja. Warto także odpowiednio się do niej przygotować. Jednym z rozwiązań jest posiadanie poduszki finansowej, która byłaby zabezpieczeniem na wypadek wzrostu comiesięcznej raty. Powinna być to suma, która jest dopasowana do Twoich możliwości finansowych. Nie z każdego budżetu domowego da się coś odłożyć, a czasem bywają niespodziewane wydatki, które pochłaniają oszczędności.

Jednak warto założyć sobie minimalną kwotę, która regularnie będzie zasilała Twoje konto oszczędnościowe, przeznaczone na poduszkę finansową. Jeśli nie jesteś w stanie nic wycisnąć z Twoich miesięcznych dochodów, korzystaj z okazjonalnych oszczędności jak np. w momencie obniżenia stóp procentowych. Skoro do tej pory radziłeś sobie ze spłatą kredytu w określonej wysokości, to jego obniżenie może być dobrą okazją do odłożenia zaoszczędzonej sumy.

Przed podjęciem decyzji o zaciągnięciu konkretnego kredytu, należy dokładnie przeczytać warunki umowy, a także sprawdzić wysokość oferowanej marży i dodatkowych, stałych kosztów okołokredytowych.

Mam problem ze spłatą kredytu. Co robić?

Podwyżki stóp procentowych sprawiły, że wiele osób, które jeszcze do niedawna świetnie radziło sobie ze spłatą zobowiązań i miało dobrą sytuację finansową, wpadło w problemy finansowe. Im wyższa kwota kredytu, tym wyższy wzrost oprocentowania. Oznacza to, że niektóre zobowiązania urosły nie o kilkaset, ale o kilka tysięcy złotych. Nie ma jednak sytuacji bez wyjścia.

Najważniejsze jest zacząć działać. Bierne przyglądanie się, jak rośnie zadłużenie doprowadzi jedynie do eskalacji problemu. Jeśli masz trudności ze spłatą swojego zobowiązania lub chcesz sprawdzić swoją umowę i dowiedzieć się, co możesz zrobić, zapraszamy Cię na darmową konsultację, podczas której przeanalizujemy Twoją sytuację i rozważymy, co można zrobić.